Błąd w medycynie Róg Turiona

W 1983 roku Neil MacIntyre, profesor medycyny i filozof Karl Popper, napisał artykuł zatytułowany „Krytyczne stanowisko w medycynie: potrzeba nowej etyki”. Tłumaczę początkowe zdania: „W medycynie, jak w innych zawodach, zdarzają się błędy. Czasem skutki są błahe, ale często są poważne, a innym razem mogą być katastrofalne. Trzeba znaleźć sposób, aby naprawić błędy i niestety zbyt często” Czasami szkody są nie do naprawienia, a jedyną korzyścią, jaką można wyciągnąć z błędu, jest uniknięcie go w przyszłości.

Temat „błędu w medycynie” jest fascynujący. Dzieje się tak dlatego, że zawsze konieczna jest wizyta u lekarza. Nawet matki, które rodzą dzieci przy pomocy położnych, z powodu biedy, zasad lub nieufności do lekarzy, prędzej czy później potrzebują pomocy pediatry dla swoich synów/córek. Dla wygody oto kilka przemyśleń:

1. Błąd ludzki to świetny, stary pomysł. Każdy wie: popełnianie błędów jest rzeczą ludzką. Uczenie się na błędach jest niezbędne.

2. W języku łacińskim oryginalne wyrażenie brzmi: Errare humanum est, sed perseverare diabolicum, co jest trafną i mądrą koncepcją: „Błądzić jest rzeczą ludzką, lecz trwać w błędzie – szatańską”. Tym pomysłem powinna być szkoła medyczna.

3. Nieagresja, czyli „pozostanie konsekwentnym w swoim zachowaniu, postawie, myślach czy zamiarach pomimo kar, ostrzeżeń czy rad” jest w medycynie (i w życiu) niezbędna.

4. Istnieją trzy źródła wiedzy i rozwoju w medycynie: z książek, od pacjentów i z doświadczenia. Młodzi lekarze piją wszystko: z teoretycznych książek i czasopism; Od pacjentów dzięki klinice, której pochodzenie wywodzi się z języka greckiego, „opiekować się chorymi w łóżku”, i z doświadczenia, dzięki naukom nauczycieli. Kto trzyma się tej triady, popełnia mniej błędów.

5. Krytyka to piękne słowo. Od greckiego słowa krinen, oznaczającego „zdolny rozeznać”, a także „rozdzielać, decydować, sądzić”. Ten, kto poddaje się krytyce, rośnie. Poprawiasz się dzięki swoim sukcesom i idziesz do przodu, gdy zastanawiasz się nad swoimi błędami. W medycynie krytyka jest konieczna.

6. Starożytną praktyką w medycynie jest przedstawianie przypadków klinicznych. Istotne jest zauważanie i komentowanie błędów. Krytyka musi być mocna. Omawiając błędy medyczne, należy minimalizować faworyzowanie.

7. Zgłaszanie błędów jest etyczne. Zakrywanie ich nie jest. Popełnianie błędów w medycynie i szukanie sposobów ich naprawienia jest związane z etyką lekarską. Obecnie taka sytuacja jest rzadkością. Zaprzecza lojalności wobec kolegów, szpitala, gospodarki – „Wy wysyłacie mi pacjentów, ja wam pacjentów” – i firm farmaceutycznych, a nie prawdy.

8. Profesjonalizm medyczny, „niepisana umowa między lekarzami a społeczeństwem, której celem jest praktykowanie medycyny w sposób uczciwy, współczujący i empatyczny…” Należy ożywić. Profesjonalizm dodaje samokrytyki i etyki. Lekarze, którym zależy na krytyce, krytykują samych siebie. Samokrytyczni lekarze przywiązują wagę do zasad etycznych.

9. Lekarze muszą być lojalni wobec pacjentów. Nie ma podwójnych standardów.

Popełnianie błędów w medycynie jest powszechne. Łagodzenie błędów zależy od postawy samokrytycznej, umiejętności przyjmowania krytyki oraz umiejętności słuchania pacjentów i współpracowników. Etyka lekarska zostaje wzmocniona, gdy doda się do tego te sytuacje.